Galicia participa na identificación dos cadáveres exhumados en Arxentina

Galicia participa tamén no proceso de identificación de cadáveres exhumados en Arxentina, de desaparecid@s forzos@s no período da ditadura militar. Un equipo do EAAF (Equipo Arxentino de Antropoloxía Forense) co seu fundador á cabeza, o licenciado en Ciencias Antropolóxicas Luis Fondebrider, acudiron a Galicia co fin de incluír o país na Campaña de recollida de mostras de sangue para poder identificar aos máis de 600 esqueletos xa exhumados, fundamentalmente, nas provincias arxentinas de Bos Aires e Córdoba. O Conselleiro de Dereitos Humanos da Embaixada de Arxentina en España, Carlos María Duhalde, acompaña a esta delegación que participou xunto con Georgina Bortolotto -Cónsul Xeral Adxunta de Arxentina en Galicia-, e Mercedes Salado -membro da EAAF-, nunha Rolda de Prensa no CIP na que explicaron o proceso de identificación que se levará a cabo. Este mesmo tema centra a Conferencia que ofrecen no Club Internacional de Prensa.

Tanto o Conselleiro de Dereitos Humanos da Ambaixada arxentina, Carlos Mª Duhalde, como a Cónsul Xeral Adxunta para Galicia, Asturias e Castilla y León, Georgina Bortolotto, agradeceron expresamente a boa disposición e receptividade da Xunta de Galicia para colaborar neste proceso, como do propio Club Internacional de Prensa de Galicia, que participa na súa divulgación social.

O EAAF, con Luis Fondebrider á cabeza, foi decisivo tamén -entre outros moitos traballos- no achado dos restos do Che Guevara en Bolivia, e o seu proceso de identificación, xunto ó equipo de profesionais cubanos.

Entre os desaparecidos, sábese con certeza que 18 eran persoas nacidas en Galicia, aínda que do total de 76 españois confirmados, é moi posible que moitos máis sexan de orixe galega. De aí, este traslado a Galicia para iniciar o proceso, país que tamén será punto de referencia para comunidades veciñas, como Asturias ou Castilla e León. Esta visita inclúe, ademais dun encontro co recoñecido xenetista internacional, o catedrático de Medicina Legal da Universidade de Santiago de Compostela, Àngel Carracedo, que participará neste proceso de recollida de mostras sanguíneas que será coordinado polo Consulado Xeral Adxunto de Arxentina en Galicia, a recepción da delegación arxentina por parte do Secretario Xeral de Presidencia, Santiago Antonio Roura Gómez, e do Secretario de Relacións Exteriores, Xulio César Fernández Mato.

A campaña de recollida de mostras sanguíneas con familiares de vítimas de desaparecid@s forzad@s en Arxentina no período de 1974 e 1983, lévase a cabo tamén en Madrid e outras partes do estado español, (Barcelona, Tenerife e Andalucía), trasladándose a Galicia para comezar ese mesmo proceso, e poder así identificar a eses 600 "desaparecidos forzosos" en Arxentina no período anteriormente citado. Calcúlase que aínda hai ao redor de 30.000 persoas desaparecidas en Arxentina.

Recollida de mostras en Galicia

A toma de mostras realizarase tanto con cidadáns galegos e españois en xeral, como arxentinos os familiares dos cales desapareceron durante o réxime que depuxo ao Goberno constitucional de María Estela Martínez de Perón, e instalou unha Xunta Militar encabezada polos comandantes das tres Forzas Armadas: Jorge Rafael Videla -Exército-, Emilio Eduardo Massera -Armada- e Orlando Ramón Agosti -Forza Aérea-. Este Gabinete, que se autodenominou Proceso de Reorganización Nacional, foi responsable de miles de asasinatos secretos de persoas por motivos políticos e relixiosos. Algunhas organizacións de dereitos humanos falan de ata máis de 30.000 desparecidos neses sete anos de réxime militar.

Con esta recollida de mostras biolóxicas para identificar os restos de vítimas da ditadura, ponse en marcha o Convenio asinado en Bos Aires en novembro do pasado ano, entre os Ministerios de Xustiza español e arxentino. O acordo prevé tamén a celebración de cursos de capacitación xurídica en delitos de lesa humanidade, que se viñeron celebrando xa nestes meses pasados.

Será a partir do mércores 18 de xuño que comezará en Galicia a recollida de mostras sanguíneas en Santiago e Vigo, sendo no primeiro caso coordinado polo Doctor Ángel Carracedo, no Dpto. de Medicina Legal, e no segundo, recolleranse as mostras no hospital Povisa. Todo elo será coordinado polo Consulado Xeral de Arxentina en Galicia, situado en Vigo. Para solicitar a proba sanguínea, será necesaria cita previa en cada unha das cidades galegas, en horario de 10:00 a 14:00 hs, chamando aos teléfonos: 986 43 51 99 e 43 58 22, do Consulado Xeral de Arxentina en Galicia. A duración da campaña de recollida de mostras calcúlase que será dun mes.

SE TEN UN FAMILIAR VÍTIMA DE DESAPARICIÓN FORZADA ENTRE 1974 E 1983, EN ARXENTINA, UNHA SIMPLE GOTA DO SEU SANGUE PODE AXUDAR A identificalo

Na EAAF:

a) Teñen 600 esqueletos xa exhumados que están a agardar ser identificados

b) A maioría dos restos destas 600 persoas desaparecidas foron exhumados en cemiterios de provincia de Bos Aires e Córdoba

c) Coas mostras, creouse o Banco de Mostras de Sangue a nivel oficial, na Secretaría de DDHH da Nación na Arxentina

d) O EAAF continúa recuperando corpos de diferentes partes do país

e) Esta campaña non se esgota este ano, senón que continúa durante, polo menos, todo o 2009

f) Convócase á maior cantidade de familiares posibles, galegos e arxentinos, para poder enviar as mostras e comparalas cos restos desas 600 persoas desaparecidas

Como comezou o proceso no EAAF

Ata agora, por cuestións económicas, non houbera posibilidade de facer análises xenéticas aos restos de máis de 600 persoas que xa foron exhumados polo EAAF, e comparalos coas mostras de sangue dos familiares. Só cando había unha hipótese de identidade por investigación, enviábanse mostras ao laboratorio que o EAAF ten en Córdoba, Arxentina, chamado LIDMO, para facer análise de ADN e corroborar a identidade. Isto fixo que se poida ir identificando moitas persoas, pero o ritmo é moi lento, e os familiares van morrendo.

Ante iso decidiuse facer un proxecto para poder facer por fin análises xenéticas a maior escala, e poder enviar a un laboratorio 600 mostras de óso e preto de 4000 mostras de sangue, para ser comparadas durante este ano. O primeiro ano faranse as análises no laboratorio Bode de Estados Unidos, e o ano que vén todo regresa ao laboratorio LIDMO de Córdoba, para seguir traballando, pero xa con moito avanzado.

Por iso decidiuse convocar a maior cantidade de familiares posibles, para poder enviar as mostras e comparalas cos restos desas 600 persoas desaparecidas. O EAAF asinou un un convenio coa Secretaría de DDHH da Nación e o Ministerio de Saúde, de Arxentina, para armar unha rede a nivel nacional e ter posibilidade de cubrir todo o país, que doutra forma fose imposible para o Equipo en tan pouco tempo. Agora existe un Banco de Mostras de Sangue de familiares, con tres copias de cada mostra: unha que vai quedar en custodia da Secretaría, outra en custodia do EAAF e a terceira que vai ao laboratorio para a súa análise. O estado arxentino puxo 65 hospitais en todo o país para que os familiares vaian dar a súa mostra e máis de 100 oficinas de DDHH onde se Adxuntan antes a pedir quendas.

Ata agora, a campaña comezou en Novembro, recolléronse 2.300 mostras en todo o país. A maioría dos restos destas 600 persoas desaparecidas foron exhumados en cemiterios das provincias de Bos Aires e Córdoba, pero continúanse facendo exhumacións en todo o país.

Debido a que moitos familiares residen no estranxeiro, é que o EAAF solicitou tamén á Chancelaría Arxentina a súa colaboración para poder tamén chegar a eles. De feito, están en contacto coa Embaixada arxentina en Madrid. O chanceler deu orde de total apoio ao proxecto. Nomearon a unha persoa para este proxecto, e a idea é que antes de regresar á Arxentina, o 21 de xuño, os catro consulados (Vigo, Tenerife, Cádiz e Barcelona) máis a Embaixada en Madrid, poidan recibir os familiares de cidadáns arxentinos e españois desparecidos e tomalos as mostras de sangue. Logo, esas mostras serán enviadas por vía diplomática ao EAAF.

O EAAF leva xa tomando mostras na Embaixada en Madrid dende o 12 de xuño (os días 9, 10 e 11 deron o curso aos médicos no Centro de Capacitación Xudicial, situado no Campus da Complutense) e durará ata o 20 de xuño.

QUE É O EQUIPO ARXENTINO DE ANTROPOLOXÍA FORENSE (EAAF)

O Equipo Arxentino de Antropoloxía Forense (EAAF) é unha institución legalmente recoñecida, non gobernamental e independente, que dende 1984 traballou na aplicación das ciencias forenses, en especial a Antropoloxía Forense, en investigacións sobre violacións aos dereitos humanos cometidas na Arxentina e noutras partes do mundo.

Dende o punto de vista científico, a tarefa principal do EAAF consiste na investigación, a exhumación arqueolóxica de restos óseos inhumados en foxas comúns e individuais e a análise do material recuperado tendente a lograr identificacións positivas das vítimas e determinar a causa e modo de morte. Esta tarefa realízase dentro do marco de causas xudiciais en trámite.

Na Arxentina, o EAAF achou e identificou os corpos de máis de 250 persoas desaparecidas durante o período 1976-1983, e traballado na Capital Federal e as provincias de Bos Aires, Córdoba, Santa Fe, Entre Ríos, La Pampa, Mendoza, San Juan, Catamarca e Chaco, entre outras.

Ao mesmo tempo, un aspecto central do traballo é a relación cos familiares das vítimas, así como con testemuñas dos feitos, que permiten incorporar a temática da Memoria e a Reconstrución Histórica do pasado, dándolle a unha tarefa aparentemente só científica, un compoñente humanitario.

Dende 1986 os membros do EAAF realizaron viaxes a diferentes partes do mundo para conducir investigacións de casos, ditar seminarios e conferencias, co obxecto de difundir a importancia das ciencias forenses na comprobación científica de violacións aos dereitos humanos. Como parte desta actividade unha énfase moi grande foi dada á tarefa de formar equipos similares de expertos en Antropoloxía Forense en cada un dos lugares visitados. Algúns dos países onde viaxaron os membros do EAAF, para desenvolver os ítems arriba mencionados foron: Chile, Bolivia, Brasil, Paraguai, Uruguai, Perú, Venezuela, Colombia, Guatemala, El Salvador, Honduras, Haití, Panamá, Filipinas, Kurdistán (Norte de Iraq), Croacia, Bosnia, Kosovo, Sudáfrica, Zimbabwe, Angola, Etiopía, Rep. Dem. do Congo (ex Zaire), Timor Oriental, Indonesia, Serra Leoa, Sudán, Kenya, Costa de Marfil, Togo, Tahití e Romanía. O incremento de actividades internacionais do Equipo é considerado esencial, xa que a documentación científica de abusos aos dereitos humanos para propósitos legais e históricos é unha crecente necesidade nas novas democracias.

Algúns dos organismos que solicitaron os servizos do EAAF nos últimos anos son: o Tribunal Internacional para Crimes de Guerra na ex Yugoslavia das Nacións Unidas; a Oficina do Alto Comisionado polos Dereitos Humanos das Nacións Unidas; a Comisión da Verdade de Nacións Unidas para El Salvador; a Comisión Investigadora de Nacións Unidas para a República Democrática do Congo; a Comisión Presidencial sobre Desaparicións de Filipinas; a Corte interamericana de Dereitos Humanos; a Oficina Especial do Procurador de Etiopía; a Comisión Presidencial Verdade e Xustiza de Haití; a Fiscalía Xeral de Romania; a Fiscalía Xeral de Colombia; o Goberno de Chipre; o Goberno de Uruguai; a Comisión para a Paz de Uruguai; a Comisión Especial para a busca de desaparecidos de Brasil; a Comisión Verdade e Reconciliación de Sudáfrica; a Corte Suprema de Xustiza de Guatemala, Bolivia e Venezuela; a Comisión Presidencial de Bolivia a cargo da busca dos restos de Ernesto "Che" Guevara; Amnesty International; Human Rights Watch; American Association for the Advancement of Science; Physicians for Human Rights; e numerosos organismos de Familiares de Detidos Desaparecidos de América Latina.

O Equipo está formado por trece membros con dedicación exclusiva que cobren as áreas arqueolóxica, antropolóxica e informática. O Equipo ademais está en estreito contacto con diferentes profesionais nacionais e estranxeiros que prestan asesoramento científico cando son requiridos.

Ademais da súa sede na cidade de Bos Aires, o EAAF conta cunha subsede na cidade de New York, Estados Unidos.

Así mesmo, o EAAF foi distinguido cos seguintes premios: Reebok Human Rights Award (1989); Human Rights Watch/Monitor (1990); Servizo Paz e Xustiza (1991); Medalla Rapaz Méndez (1993); Familiares de Detidos Desaparecidos de Arxentina (1996); Mención Especial da Comisión Consultiva dos Dereitos Humanos de Francia (1996), Novos Dereitos do Home (1998). Por resolución 436/02 as actividades do EAAF foron declaradas de Interese Nacional polo Poder Executivo de Arxentina.

O EAAF finánciase con Adxuntas de fundacións non gobernamentais Europeas e Estadounidenses, así como co apoio dalgúns gobernos Europeos, como os de Suecia, Suíza e Holanda, así como con Adxuntas do Goberno Arxentino.